Pierwszy post z tej serii, mam nadzieję że Jurasikprog wesprze ciekawostkami.

W załączniku skan fragmentu objaśnień do Szczegółowej Mapy Geologicznej arkusz Pradła dotyczący kuleczek które pokazywał Jurasik na skałce nad Hutą Szklaną/Zefirkiem.

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Nidą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Towarzystwo Jurajskie

Kuleczki znalazłem zupełnie przypadkowo w dołach wykopanych przez leśników w Lasach Pradelskich. Trzymali tam sadzonki sosnowe. Kuleczki te leżą luźno w piasku i wyraźnie się odróżniają kolorem bo są brunatne. Często znajdowałem te kuleczki na piaszczystych drogach leśnych np.: całkiem sporo znalazłem na drodze z Solcy do Siedliszowic. Trafiają się też w licznych piaskowniach w Trzcińcu (kolonia za Górą Ołudzką). Dobrze się ich szuka po ulewnych deszczach, są wymulone i czyste.
Moje zainteresowanie tymi kuleczkami jest ściśle związane z hutami w Pradłach - dlaczego, bo te kuleczki to całkiem niezła ruda żelaza. Jestem prawie pewien że początkowo hutnicy pradelscy pozyskiwali rudę w ten sposób. Oczywiście kuleczki (konkrecje hematytowe) znajdowali przy okazji, bo woleli znaleźć większe kawały. Dowodem na to że w Pradelskich hutach wytapiano rudę pozyskiwaną z Lasów Pradelskich jest fakt występującej na hałdach afanitowej (szklistej) szlaki krzemionkowej. Szkliwo takie powstaje gdy gorącą wytopioną rudę silnie zapiaszczoną wrzucimy do wody czyli do rzeki Krztynii.

Specjalnie geologicznych prac naukowych na ten temat nie ma, ale udało mi się pogrzebać i znalazłem jeden staroć z 1948r.
(fragment pracy Witolda Cezariusza Kowalskiego "SZKIC GEOLOGICZNY UTWORÓW KREDOWYCH W OKOLICY SOLCY" Państwowy Instytut Geologiczny Biuletyn 51.

STRATYGRAFIA Albu

...Następny poziom stanowią piaski i piaskowce Inoceramus concentrikus. Piaskowce nie tworzą nigdy rozciągających się na większym przestrzenie poziomów. Są to tylko miejscowe scementowania piaszczystej masy skały zasadniczo nie scementowanej. Scementowane piaskowce tworzą wypreparowane przez erozję, nieraz malownicze , strome skałki rozrzucone bezładnie w terenie, jak to ma miejsce w lesie między Pradłami a Trzcińcem lub między Dobrakowem a Solcą. Gdy piaskowce te pokrywa piasek, to wtedy górna ich powierzchnia jest bardzo ostra, bardzo wyraźna i nadzwyczaj nieregularna, pełna nabrzmień i guzów, fantastycznych nieraz kształtów, za to dolnej powierzchni bardzo często nie można zauważyć, gdyż stopniowo skała staje się coraz mniej scementowana, przechodząc wreszcie w piasek. Mamy tu więc wszystkie typy przejścia, od sypkiego piasku, przez kruchy ścierający się piaskowiec do zlewnego twardego piaskowca kwarcytowego. Miejscowi mieszkańcy obserwują, że „kamień” ten twardnieje na powietrzu i uzyskują go dla celów budowlanych. S u j k o w s k i uważa że jest to wywołane szybką regeneracją ziarn kwarcu, dzięki czemu piaskowce przechodzą w kwarcyty. Przełam piaskowców nierówny ziarnisty.
Piaski są kwarcowe, bezwapienne, słabo glaukonityczne. Posiadają cały szereg minerałów ciężkich, których poznanie i interpretacja doprowadziły S u j k o w s k i e g o do wniosku o pochodzeniu tego materiału z hipotetycznego masywu na S od Krakowa. Barwa piasków i zawartych w nich piaskowców jest zmienna od jasno szarej do brunatnej, w skutek różnej zawartości i różnego stopnia utlenienia związków żelaza w nich zawartych.

Prawie wszędzie w Soleckim między osadami różnych pięter kredy znajdują się kuliste, brunatne konkrecje żelaziste o średnicy 1 – 10 cm. Bardzo często są one wewnątrz puste, a zbudowane są bądź z ziarn żwirku, bądź piasku, scementowanych lepiszczem żelazistym (hematyt lub czasem limonit). Konkrecje te są na powierzchni wygładzone, czasem błyszczące, ze sterczącymi tu i ówdzie ziarnami pisku lub żwiru. Ze stanu ich powierzchni i z występowania w różnych piętrach kredy, można wnioskować że są na wtórnym złożu i że są wieku albskiego, świadcząc być może, o gorącym, wilgotnym klimacie dolnej kredy (S u j k o w s k i)...

Super materiał, szczególnie fotki

W/g Objaśnień do szczegółowej MGP buły piaskowców kwarcytowych (takie jak ta wmurowana w podstawę kapliczki) osiągają średnicę do 1m.

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Nidą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Towarzystwo Jurajskie

to ja poproszę jedną bułę, wmuruję jak będę miał w co

Mam pytanie do Jurasika. Czy szlaka w Pradłach ma barwę zieloną?

zielona, turkusowa czasem granatowa

Odświeżam temat wschodniego pogranicza Jura/Kreda, mocno związanego z hutnictwem żelaza w Pradłach.

_________________
TJ

W którym miejscu jest ta odkrywka? coś ciekawego jeszcze znalazłeś?

_________________
JuraPolska.com - z nami poznasz Jurę - usługi przewodnickie, wycieczki piesze, rowerowe po Jurze K-Cz; spływy kajakowe Pilicą, Liswartą, Nidą.
Kajakiem, pieszo, rowerem między Wartą, Nidą i Pilicą - blog wycieczkowy.
Towarzystwo Jurajskie

W Trzcińcu, ta akurat była świeżo rozkopana i fajne geodziwy tam znalazłem.

_________________
TJ