Cały problem bierze się z tego, że we Mstowie i w Wancerzowie znajdowały się folwarki. Mstów i Wancerzów przedzielone są rzeką Wartą.
Urząd gminy Mstów mieści się w Wancerzowie.
Mstów w I Rzeczypospolitej należał do klasztoru Kanoników Regularnych Laterańskich we Mstowie. W 1796 r. nastąpiła konfiskata dóbr ziemskich posiadanych przez kościół rzymsko katolicki przez zaborcę pruskiego. Mstów z folwarkiem stał się własnością państwową i wszedł w skład ekonomii rządowej Poczesna.
Dnia 28.12.1877 r. folwark Mstów wraz z innymi dobrami został nadany na własność carskiemu generałowi Wasilijowi Zabołockiemu, po którym dziedziczyła jego córka Elżbieta Gotowcew. Na terenie Królestwa Polskiego po powstaniu listopadowym i styczniowym szereg dóbr ziemskich otrzymali wysokiej rangi oficerowie carscy za zasługi dla Imprerium Rosyjskiego, również za tłumienie polskich powstań. Takie majątki określano nazwą "majorat". Folwark Mstów wszedł w skład majoratu Wasilewo, którego nazwa pochodzi zapewne od imienia Wasilija Zabołockiego. W skład majoratu Wasilewo wchodziły następujące miejscowości: Folwark Siedlec, folwark Mstów, folwark Dźbów, folwark Hutki, folwark Rększowice, folwark Wierzchowisko, folwark Kamień, dział gruntu z dóbr Wyczerpy Dolne a dołączony do folwarku Kamień w pow. częstochowskim. Folwark Kniatów, folwark Stempno, folwark Szynkielew w pow. wieluńskim. Folwark Łęki w pow. łęczyckim. Folwark Dąbrowa, osada młynarska Dąbrowa, działek łąki w Stoczku, osada karczemna Dąbrowa, osada kuźnicza Dąbrowa, osada karczemna Taraska, folwark Karczunek w pow. opoczyńskim. Osada leśna Ryś, osada leśna Łęki, osada strzelecka przy osadzie leśnej Ryś, osada leśna przy osadzie leśnej Łęki w pow. wieluńskim. Na mocy ustawy z 25.07.1919 r. majoraty przechodziły na własność państwa polskiego. Wchodzące w ich skład folwarki były najczęściej parcelowane. To zapewne stało się z folwarkiem Mstów, bo nie ma o nim żadnej informacji w latach 20tych XX wieku. Zapewne folwark Mstów został szybko rozparcelowany, a zabudowania folwarczne wraz z kawałkiem ziemi nabył jakiś włościanin. Dziś nikt nie jest w stanie powiedzieć, gdzie znajdowały się zabudowania folwarku we Mstowie, ludzie kojarzą tylko dwór i folwark w Wancerzowie i nie wiedzą nawet, że we Mstowie też był folwark. Być może we Mstowie nie było jakiegoś dworu, raczej tylko dom rządcy i zabudowania gospodarcze. Nie ma jakichkolwiek dowodów, aby generał Zabołocki kiedykolwiek tutaj mieszkał. Jedynie szczegółowa mapa Mstowa z początków XX wieku mogłaby pokazać położenie tego folwarku.
Folwark i dwór dóbr Wancerzów znajdował się za urzędem gminy Mstów. Czyli na południe od niego idąc w kierunku Skały Miłości.
Bronisław Szwejcer herbu Zadora nabył dobra Wancerzów 22.06.1876 r. od Feliksa Łuszczewskiego za 50.000 rubli. Bronisław Szwejcer zmarł 1.10.1921 r. w wieku 82 lat. Z żoną Stefanią z Chrzanowskich dzieci nie posiadał, aczkolwiek we Mstowie żyła kobieta, o której wszyscy mówili, że jest jego córką z nieprawego łoża ze związku ze służącą. Ponieważ jednak nie posiadał legalnego potomstwa to majątek Wancerzów zapisał swojej wychowanicy Helenie z Kaulberszów Łąckiej i jej dzieciom, które miała w małżeństwie z szambelanem Karolem Łąckim (zm. 1920).
Było to czworo dzieci: Stefania z Łąckich Szwajkart, Maria z Łąckich Schally, Zofia z Łąckich Jancewicz, Karol Bronisław Łącki. Warto tutaj wspomnieć o Marii z Łąckich Schally, która była żoną Kazimierz Schally, generała Wojska Polskiego. Posiadała z nim syna Andrzeja Schally ur. 1926 r. profesora biochemii w USA, który w 1977 r. otrzymał nagrodę Nobla.
W 1945 r. właścicielami majątku Wancerzów byli Karol Bronisław Łącki, Stefania z Łąckich Szwajkart, Zofia z Łąckich Jancewicz. Ich matka oraz siostra sprzedały im w międzyczasie swoje części. Aczkolwiek Stefania z Łąckich Szwajkart zmarła 24.03.1935 r., ale nie zrobiono po niej postępowania spadkowego więc formalnie nadal figurowała jako współwłaścicielka dóbr Wancerzów.
Nie wiadomo kto i kiedy wybudował dwór w Wancerzowie. Dwór spłonął w 1944 r. Zabudowania folwarczne istniały jeszcze w okresie PRL, a niektóre do początków XXI wieku. W końcu jednak gmina postanowiła wszystko wyburzyć i uporządkować teren. Wśród drzew, będących pozostałością parku dworskiego ustawiono ławeczki, zbudowano plac zabaw, a w pobliżu boisko i kort. Ustawiono też tablicę informacyjną na której napisano o istnieniu w tym miejscu dworu i folwarku należącego do rodziny Łęckich, czyli przekręcono nazwisko ostatnich właścicieli. Na kilku fotografiach na tej tablicy ukazano nieistniejący dwór i zabudowania folwarczne.
W Jaskrowie natomiast znajdują się jeszcze pozostałości zabudowań folwarcznych tj. rządcówka, czworaki, częściowo zachowany ceglany mur otaczający niegdyś całe założenie. Położone są przy ul. Starowiejskiej. Dwór w Jaskrowie spłonął w czasie działań I wojny światowej w 1915 r. Jego ruiny stały jeszcze w latach 20tych XX wieku, ale nie wiem kiedy ostatecznie zostały rozebrane. Dwór znajdował się na wschód od zbudowań folwarcznych, bliżej ulicy Częstochowskiej. Ostatnim właścicielem dóbr Jaskrów był Cyprian Apanowicz - dyrektor elektrowni w Częstochowie. Mieszał w Częstochowie w Alei NMP, w Jaskrowie bywał okazjonalnie. Majątkiem zarządzał administrator.
Poniżej tablice informacyjne ustawione z inicjatywy urzędu gminy we Mstowie na terenie folwarków w Wancerzowie i Jaskrowie.
Załącznik:
55.Dwór w Wancerzowie.jpg [ 145.94 KiB | Przeglądane 7341 razy ]